Naháŋȟči Pté Yukȟáŋpi | Woiwahoyegluotkunzapi

Lakȟóta tȟamákȟočhepi kiŋ imáhel, Lakȟóta Oyáte kiŋ makȟóčhe owáyašla wašté ȟče kiŋ kpatáŋ ékiglepi – makȟóčhe alíliya na iyóblaye kȟó, ósmaka na wakpála kaópȟaya kȟó líla wóȟešma – niǧésaŋla na tȟáȟča na uŋpȟáŋ optáye kiŋ hená makȟá kiŋ akáŋ akhé yušká ománipi kta čha hé úŋ. Nakúŋ héčhel pté kiŋ hená akhé kinípi kte, na wóimnayaŋ úŋpi tkȟá k’uŋ ekíčhetupi kta hé úŋ. Owáyašla makȟóčhe kiŋ lé akáŋ pté kiŋ oúŋyaŋpi; wayášlapi na asníkiyapi,

na mní yatké hípi, na pȟeží tȟéča olépi. Ótȟokahe k’uŋ héhaŋ, pte tȟa-čháŋku tȟaŋní k’uŋ hená úŋpi, na eháŋni pté kiŋ tókheškhe oúŋyaŋpi ogná úŋpi, hé ognáyaŋ héčhena oúŋyaŋpi. Lakȟóta tȟamákȟočhepi imáhel, owáyašla yaŋké kiŋ akáŋ naháŋȟči pté yukȟáŋpi. Ní úŋpi na húŋȟ t’á-haŋpi, na ačhúŋkaškeya úŋpi kiŋ hé tokȟáš tóhaŋni slolkíyapi šni. Tkȟá Lakȟóta eyá pté kiŋ hená wičháyuhapi kiŋ slolyápi. Makȟóčhe kiŋ oúŋ yutȟókečapi kiŋ slolyápi. Na wamákȟaškaŋ watȟógla kiŋ hená íŋš-eyá iglútȟokečapi okíhipi šni háŋtaŋš, ačhúŋkaške wičháglepi kte kiŋ hená kȟó Lakȟóta kiŋ slolyápi.

Naháŋȟči pté yukȟáŋpi.

Naslál máni po! Anáǧoptaŋ po!

Ósmaka waŋ ablákela hé kiŋ hél, táku čísčila ȟáb hiŋglé ešáš hé wóablakela kiŋ nabléče. Nakúŋ čík’ayela ȟčiŋ škaŋškáŋ k’éyaš wóablakela kiŋ nabléče. Táku čha hé ablágyela wíhaŋblapi s’eléčheča kiŋ áinila nawíčhaȟiča he? Táku čha hé makȟá kiŋ akáŋ tȟelyá, ohítiya hiyúič’iya he? Pȟeží pastóya oȟpáye kiŋ etáŋhaŋ, pté waŋ héčheya čhiŋčátȟuŋ čha tokhéčela inážiŋ.

Na waŋblí waŋ ákablaǧiŋ na iwášteglala ȟupáhu kiŋ úŋ wí kiŋ ité apásto iyéye kiŋ iyéčhel čhiŋčála kiŋ iwáštegla aníyaŋ-he. Pȟóǧe otȟáŋkaya kiŋ úŋ š’agyákel ptehíŋčala spáye kiŋ kȟalkȟálya aníyaŋ-he. Ósmaka čheté kiŋ etáŋhaŋ wí kiŋ hinápȟe, na wazíčhaŋ ȟmuŋyáŋ hé kiŋ ičáluze kiŋ yuáblakela. Pȟeží kiŋ kȟó yuówotȟaŋla. Lená óhaŋ tȟažíŋčala waŋ bloká čha tȟúŋpi. Tȟatȟáŋka húŋku kiŋ čhiŋčá azíŋkičhiya nážiŋ-he. Iwáštegla kislíb nážiŋ-he. Na iwáštela phuté kiŋ úŋ paníni nážiŋ-he.

Kígnagna-he; tȟaté kiŋ itȟókab kiktá na woslá inážiŋkhiyiŋ kte ȟčiŋ he. Tȟažíŋčala kiŋ hé líla čísčila na ašíȟtiŋlake. Híŋ pteptéčela kiŋ napȟóȟ áya-he, híŋ šá na híŋ žiží ičáhi pȟeží maštét’e kiŋ hé iyéčheča.

Ikhúhiŋ kahíhiya na apȟéyohaŋ ȟ’eȟ’é na čhaŋȟáȟake waŋkátuya na hé yuktáŋpi s’e hé kiŋ naháŋȟči yukȟé šni. Wóimnayaŋ tȟówaš’ake yukȟéya maȟpíya kiŋ iyágleya nážiŋ kiŋ naháŋȟči héčha šni. Čík’ala kiŋ lé ičháǧiŋ na iyóžula wówaš’ake yuhá ičháǧiŋ kte sél? Čík’ala kiŋ lé optáye waŋ wakíŋyaŋ hotȟúŋpi iyéčhel úŋpi kiŋ él óhaŋ oítȟaŋčhaŋ kte sél?

Wakpála él mní kalúze kiŋ hé iyéčhel, aŋpétu kiŋ oȟ’áŋkȟoya iyópteya yé. Wíhiyaye kiŋ ečhél óhaŋzi kiŋ íŋš-eyá hiyáyíŋ na ósmaka hepíya kiŋ hená aóhaŋziye. Haŋhépi hí. Ziŋtkála watúkȟa čha pȟá apšúŋwaheya wahóȟpi ogná khíyotakiŋ kta úŋ hí. Tȟatȟáŋka húŋku kiŋ tȟatóhekiya čhiŋčá awáŋglag nážiŋ.

Áŋpaó ȟolyéla ákablablaǧiŋ na makȟá ówaŋčaya akáȟpetȟuŋ. Táku oyás’iŋ ní úŋpi kiŋ waná kiktápi, wíhinapȟa ižáŋžaŋye kiŋ hé uŋ. Áŋpaó ú kiŋ makȟá kiŋ akáŋ naówaŋčaya iyáye, tȟaté kaȟwóg ú s’eléčhel. Tȟatȟáŋka húŋku kiŋ tȟatóhekiya wačhíŋtȟaŋkaya čhiŋčá awáŋglag khinážiŋ.

III

Óhaŋzi kiŋ óhaŋ táku waŋ škaŋškáŋ-he. Škaŋškáŋ na tókȟaȟ’aŋ-he. Lakȟóta tuŋwéya kiŋháŋ pȟéta úŋ wíyutȟapi čhaŋ šóta hinápȟeyapi kiŋ hé iyéčheča.

Óhaŋzi kiŋ óhaŋ táku škaŋškáŋ-he. Owákhitȟaŋiŋšni kiŋ óhaŋ táku waŋ sabyákel, haŋhépi waŋží líla oíyokpaze él haŋhépi ziŋtkála waŋží maȟpíya ektá okíŋyaŋpi kiŋ hé iyéčhelya átȟaŋiŋ. Táku čha hé lečhála tȟúŋpi kiŋ aháŋnažiŋ khuwá-he? Táku čha hé lečhála tȟúŋpi kiŋ anáslata-haŋ hé?

Tȟatȟáŋka húŋku kiŋ íšiŋkčhiŋ táku waŋ óhaŋzi él škaŋškáŋ kiŋ étkiya yé. Ošíčeča-maȟpíya waŋ wakȟókipȟe kíčaȟya wí kiŋ wókȟokpȟeya aóhaŋziye hé iyéčhelya čhaŋzékiŋ na pȟá yuhúkhul ikíkču. Na okȟópȟe kiŋ hé úŋ kíŋškiŋžiŋ na úŋ optáye úŋpi kiŋ étkiya wičhákiyuótȟaŋiŋ. Tȟatȟáŋka húŋku kíŋškiŋže kiŋ tȟatȟáŋka atkúku kiŋ naȟ’úŋ na natáŋ hiyú.

Líla čhaŋzéka úŋ, si-íčhinakȟokȟog hiyú kiŋ úŋ makȟóčhe kiŋ nahúŋhuŋze. Waánaslate k’uŋ tókhi iyáye. Oȟ’áŋkȟoya tókȟaȟ’aŋ. Ičhíŋ tȟatȟáŋka očhíŋšiča ištá šašá waŋ tuwá ohítiič’ila aítoheya okíhi čha úŋ he? Tȟatȟáŋka tȟažíŋčala bloká kiŋ tȟažíŋčala šni s’e š’ákeče. Núŋpačhaŋ naíŋš iyámničhaŋ él, hut’íŋziŋ na hú tȟaŋktȟáŋka kiŋ úŋ inážiŋič’ičhiye. Húŋku máni kiŋ isákhibya yíŋ na ósmaka opȟáya oónakižiŋ s’e hé kiŋ ogná yápi, na hepíya glihéya hé kiŋ akílipi. Na optáye waŋ akáŋlya-makȟóčhe ektá úŋpi kiŋ ówičhapȟapi na owášlayakel úŋpi kiŋ hená waná ówičhapȟapi.

Akáŋlya-makȟóčhe ektá naháŋȟči enána wa-ógleškaška yukȟé. Wétu tȟaté osní kiŋ obláye-makȟóčhe ektá líla tȟaté. Tkȟá tȟatȟáŋka optáye kiŋ tȟokátakiya áye. Wayáslapi na asníkiyapi, wayátȟa ȟpáya-haŋpi na ahí-mniyátkaŋpi, na ičáptaŋptaŋ-haŋpi na tȟokáhekhiyapi kiŋ ihákab omániyaŋ úŋpi.

Itȟáŋčhaŋkhiyapi kiŋ ihákab úŋpi, optáye húŋkupi kiŋ awíčhaye. Ksabyákel awíčhaye, mniyáta na pȟeží nuŋnúŋžela iyáza awíčhaye.

Oyé kiŋ óštaŋ, yuówečhiŋhaŋ ihákab yápi čhaŋkhé pté tȟačháŋku kiŋ líla namáhetuyapi.

Optáye húŋkupi kiŋ tȟokáheya máni. Itȟáŋčhaŋ čhaŋkhé ksabyáhaŋ waáye. Íyokhiheya ptewíŋyela kiŋ čhiŋčála ób mánipi. Na heháŋl ptemákhičima eyá hé atíŋtiŋyaŋ háŋpi-la kiŋ hená mánipi. Na wičhíhakab bloká kiŋ hená, načápi na waáwaŋglakápi kiŋ hená, itȟáŋčhaŋpi na wapási mánipi kiŋ hená kȟó, tȟówaš’akepi kiŋ líla ítaŋpi, ohítikapi na ówaŋyaŋg waštépi. Na optáye úŋpi kiŋ kȟayéla, kawítaya wičhákičhuwapi kiŋ hé, tȟa wóečhuŋpi kiŋ hé kȟó líla ítaŋpi.

Tȟatȟáŋka kiŋ yušká úŋpi čhaŋkhé líla watȟóglapi, k’éyaš tȟóuŋyepi yutȟókeča phičá šni waŋ yuhápi čha hé otȟákipȟapi kta héčha. Pté tȟačháŋku eyá yuglákšiŋkšaŋ ȟpáyiŋ na líla namáhetuyapi čha yutȟókeča phičá šni kiŋ hé tȟóuŋyepi kiŋ líla iyéčheča. Hó héčhe, tȟatȟáŋka kiŋ iyúha itȟáŋčhaŋ kiŋ ihákab úŋpi. Itȟáŋčhaŋyaŋpi kiŋ ohókilapi. Tókhel thiwáhe ošpášpayepi kiŋ optáye él úŋpi kiŋ ečhél kawílwitaya wičhákhuwapi na héčhel úŋ optáye kiŋ awáŋwičhaglakápi. Hó héčheš, tȟatȟáŋka kiŋ óhiŋni škaŋškáŋ ópta ománipi na makȟóčhe kiŋ akáŋ pté tȟačháŋku kiŋ líla namáhetuyapi. Hó hé iyéčhelya, tȟažíŋčala kiŋ iyúha čhaŋté mahél mahétuya owíčhaglaúŋspepi. Blokétu kiŋ átaya tȟažíla kiŋ húŋku kiŋ ihákab úŋ. Azíŋ na šna ištíŋme s’a. Na wayášla-he kiŋ hé úŋ líla ičháǧe.

Tȟažíŋčala kiŋ híŋ žižíla k’uŋ hé haŋkéya líla híŋ šá, ptaŋyétu čháŋna pȟeží šašáya uyé k’uŋ hé iyéčheča. Na hé-hútela kiŋ akáŋ híŋ-la eyá yumnímnižela čha uyé. Waná tȟaŋčháŋ-la kiŋ ožúla ičháȟ áye. Hú-la kiŋ tȟaŋkíŋkiŋyaŋ. Híŋ kiŋ kȟó kpázekiŋ na suksúta na háŋskaska áye. Natá sutá-la kiŋ akáŋ, hé-la eyá čikčík’ala čha owótȟaŋtȟaŋla ȟčiŋ hináphiŋ na líla suksúta-la. Tuwé waŋží hél úŋ čha “Lé čík’ala kiŋ lé tȟokáta optáye itȟáŋčhaŋ kta okíhi šni,” eyá okíhi he?

Tóhuŋwel, blokétu waŋ, wakíŋyaŋ kiŋ líla oȟ’áŋkȟoya ukíya čhaŋkhé optáye kiŋ líla yuš’iŋyayapi. Na líla oȟ’áŋkȟoya itȟáte ukíye. Na wókȟokipȟeya háŋ čhaŋkhé ičháŋte iyápȟayapi na ištáǧuŋǧayela s’e nakípȟapi. Ištáǧuŋǧayela s’e íŋyaŋkapi, žíŋgžiŋčapi na niyášnit’a nuŋs’é, híŋskotȟaŋka átaya íčhiyapȟapȟa napȟápi. Natá ȟ’eȟ’é kiŋ kaánuŋgnuŋg íŋyaŋkapi. Wablésyapi šni ečhéya, ištásu kiŋ naskáyeyapi, makȟá op’óya, pté kiŋ čhuwí ǧiǧíya íŋyaŋkapi kiŋ óhaŋ, okó waŋží onákitaŋpi kta olé napȟápi. Líla napȟápi kiŋ héčha. Tȟaŋságt’api úŋ wókȟokipȟeya napȟápi. Yuŋkȟáŋ etáŋhaŋ tȟažíla k’uŋ húŋku kiŋ gnúni.

Optáye waŋ napȟápi kiŋ óhaŋ tȟaŋságt’a hotȟúŋtȟuŋ-la sél? Si-íčhinakȟakȟag napȟápi kiŋ wičhíyoȟlathe íŋyaŋke-la sél? Hiyá! Tȟažíla čík’ala kiŋ lé héčhuŋ šni. Tȟatȟáŋka tȟažíŋčala wičákȟe héčha. Čhaŋȟúnaptaŋyaŋ óhaŋ pȟá pamáhel ináȟma inážiŋ. Asásyela pȟá nakíȟma nážiŋ-he, ičhíŋ héčhel tákuni waŋyáŋkiŋ kte šni naíŋš héčhel waŋyáŋkapi okíhipi kte šni, hé úŋ hečhíŋ. Nité-la kiŋ ečéla tȟaŋíŋyaŋ nážiŋ-he. Čík’ayela čhaŋlwáŋkȟa séča iglútȟaŋiŋ nážiŋ-he-la.

Tȟatȟáŋka napȟápi kiŋ watóhaŋl nažíča akhínažiŋ. Asníkiyapi na ečhél kiwáȟwalapi, na akhé wayášla-haŋpi. Hehúŋhuŋniyaŋ ptewíŋyela kiŋ makȟóp’oya hé kiŋ óhaŋ wóle. Čhiŋčá tȟažíla gnúni k’uŋ líla okíle. Pȟóǧe osábya nískotȟaŋka tȟatóheya čhiŋčá kiŋ tuktél nážiŋ kte séča pȟóžaŋžaŋ okíle ománi. Na kítaŋȟčiŋ owé iyéye. Na ináȟma nážiŋ kiŋ hél ahí-iyékiye. Phuté úŋ iwáštela pakȟáb iyéye, čhaŋmáhel nážíŋ etáŋhaŋ hiyúye. Kislíslipiŋ na phuté úŋ paníni. Húŋku kiŋ isákhib wóitaŋ ožúla máni na makȟá yuwáza-he. Tȟažíla siŋté-la kiŋ naátiŋyaŋ glúze. Na waȟ’áŋȟ’aŋíč’ila ȟčiŋ húŋku kiŋ isákhib máni na itȟókab waptáye t’á hiŋglé kiŋ hená anátaŋ-he. Húŋku kiŋ isákhib wóyute glatȟá nážiŋ-he. Tȟatóhekiya étuŋwiŋ na ohítika ič’íla nážiŋ-he.

Tohúŋwel, Lakȟóta pteóle hokšíla eyá šuŋk’ákaŋyaŋg owáyašla awáŋyaŋkapi čha čhúŋkaške mahél owáyašla tȟéča ektá kaȟáb awíčhayapi kte ȟčiŋ he. Optáye kiŋ eháš líla naúŋgwičhakhiyápi čhaŋkhé yuš’íŋyewičháyapi na íčhižena iyáyapi. Aówičhakakšáŋpi na wičhápahomnipi. Pté-khíyuksa wayúphike ȟča wičhákič’uŋpi; š’ákapi na luslúzahaŋpi wičháyuhapi hená wičhákič’uŋpi.

Tȟatȟáŋka kiŋ nískotȟáŋka líla íŋyaŋkapi, wóyuš’iŋyeya úŋ wókȟokipȟeya íŋyaŋkapi. Natá ȟ’eȟ’é kiŋ gluhúkhul ičúpi, kȟaŋyéla wablésyapi kiŋ hé úŋ pȟá kiŋ makȟá hukhúčiyela ikíkčupi. Tȟažíla kiŋ waŋží tȟokátakiya gliȟpáye. Tȟatȟáŋka optáye kiŋ wablésyapi šni; wókȟokipȟeya íŋyaŋkapi óhaŋ makȟátakiya iyáyiŋ na wičhíyoȟlathe našúšuš nat’ápi. Owáyašla tȟéča waŋ ačháŋkaškapi kiŋ hé thiyópa otȟáŋkaya kiŋ yuǧáŋ-he. Héčhiya pȟeží háŋskaska kahíhiyela hé. Hél tákuni úŋ šni; ablágyela hé. Táku makȟá akáŋ škaŋškáŋyaŋ ní úŋ waŋžíni él úŋ šni.

Thiyópa kiŋ hetáŋhaŋ iyópteya okȟópȟe waníčiŋ na hél wóablakela kiŋ héčha. Pteóle hokšíla kiŋ líla wičhákhuwapi kiŋ úŋ thiyópa kiŋ hetáŋ iyópteya asníkiyapi okíhipi tkȟá. Pteóle hokšíla akíš’aš’api kiŋ, pte-khúwa hokšíla kiŋ, optáye kiŋ aóglutȟeya awíčhaupi. Owáyašla tȟéča kiŋ thiyópa yuǧáŋ-he kiŋ sáŋm ičáglala awíčhaupi. Tkȟáš ptewíŋyela tȟokáhekhiyápi kiŋ igláhomni na kawíŋȟ thiyópa kiŋ iyópteya iyáye. Heháŋyaŋ kaȟápapi čhíŋ šni. Iŋčhíŋ iyé óhiŋni tȟokáhe na waáya čhaŋkhé tȟokáhekhiyápi k’uŋ nakížiŋ na optáye waŋ ihákab úŋpi k’uŋ hé tȟa-óuŋčhaǧepi áwičakȟeya kiŋ hé úŋ íŋš-eyá kawíŋȟ iyáyapi. Čhaŋkhé wičhákaȟapapi okíhipi šni.

Akhé na akhéšna, ómakȟa iyóhila, pteóle hokšíla kiŋ čhúŋkaške lečhála kiŋ ektá optáye kiŋ kaȟáb awíčhayapi kte ȟčiŋ k’éyaš akhé na akhéšna ptewíŋyela tȟokáhekhiyápi k’uŋ kawíŋǧa ečhéča. Čháŋna, uŋmápi kiŋ ihákab íŋš-eyá ečhúŋpi. Eháŋni Lakȟóta wičháȟčala kiŋ tȟatȟáŋka kiŋ wičháša wičhísaŋpȟa wówaš’ake tȟáŋka yuhápi čhaŋkhé hé úŋ wóohola wičhákiyuhapi kiŋ hé héčhetu ȟča hwo?

VII

Ómakȟa kiŋ líla oȟ’áŋkȟoya iyópta áye; wétu na blokétu, ptaŋyétu na waníyetu kiŋ hená. Tȟažíla k’uŋ héčhena húŋku kiŋ kičhí úŋ. Líla awáŋglakiŋ na azíŋkhiya-he s’a. Húŋku kiŋ tukté ogná yé kiŋ óhiŋni ihákab úŋ. Haŋkéya iyé tȟawóyute oígni kiŋ hé, na tȟókawičhaya ób kičhíziŋ kte kiŋ hé, na wakpála ektá mní šmašmá owámniyomni él onúŋwiŋ kte kiŋ hé, na ptemákȟokawáze makȟáblu kiŋ él ičáptaŋptaŋ kič’úŋ kiŋ hé, na ahóič’ipȟe kiŋ hé; hená kákhel óčibčib sáŋpȟa uŋspé áye.

Atkúku tȟa-óuŋčhaǧe kiŋ hé oȟ’áŋkȟoya otȟábye, ičhíŋ hená oúŋčhaǧe kiŋ čhaŋté mahél oíčaǧo čhaŋkhé. Tȟažíŋčala waŋ lečhála tȟúŋpi čha tȟatȟáŋka húŋku kiŋ lečhála tȟúŋ kiŋ lé hečéla awáŋglag iyáye. Čhaŋkhé hékta ómakȟa él tȟúŋ k’uŋ hé kȟó awáŋglakiŋ kta líla okȟáŋ šni. Hé waná waníyetu waŋžíča. Čhaŋkhé optáye waŋ úŋpi kiŋ égna, iyé tókhel čhíŋ kiŋ oúŋyiŋ kta waŋ héčha. Uŋmá tȟatȟáŋka waníyetu waŋžíčapila kiŋ ób oúŋye. Wówaš’ake tȟéča waŋ okíni kiŋ waná wóilagkiye. Ptemákhičimala kiŋ ób, pȟá kiŋ ȟ’eȟ’éya kičhípatitaŋ ománi-haŋpi. Tȟatóheya étuŋwaŋ úŋ na pȟóžaŋžaŋ-he. Tȟaté kaȟmúŋ kiŋ iyókiphiya naȟ’úŋ-he.

Wóhiyaye na haŋhépi kiŋ kȟó háŋskaska ȟče šni na ečhél tókȟani hustáke šni na wówaš’ake kiŋ átayaš yuwátukȟa okíhi šni héčha. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ hé pahá alíliya kiŋ é na obláye-makȟóčhe átaya wóȟešma kiŋ étkiya líla iníhaŋye ȟčiŋ wákhil úŋ. Niǧésaŋla na tȟáȟča eyá tȟaté iyéčhel okáȟwogya ománipi kiŋ, čhaŋlwáŋkȟapi úŋ napȟéič’iya-haŋpi kiŋ hená waŋwíčhayaŋg úŋ. Nakúŋ heȟáka optáye waŋ čhúŋšoke kiŋ óhaŋ psípsil onáuŋkapi na wakpála waŋ kaópȟaya hé kiŋ kȟakȟág hiŋglá onáuŋkapi. Pȟá yuwáŋkal glúzapi na hé yuȟáȟapi kiŋ úŋ iyópteya maȟpíyatȟola kiŋ íyapat’oya-haŋpi s’eléčheča kiŋ hená waŋwíčhayaŋg úŋ-he.

Wákhil yé kiŋ uŋgnáhaŋhaŋla patȟág inážiŋ na pȟóžaŋžaŋ, na makȟá akáŋ táku itȟáŋokšaŋ hiyéye kiŋ óhaŋ táku tókȟa séča anáǧoptaŋ inážiŋ. K’éyaš tȟatȟáŋka eyá wičhápasipi kiŋ hená phuté úŋ pačékček iyéyapi. Héktana úŋyaŋ iyáyapi eháŋtaŋš, owékinahaŋš núni kiŋ, nakíčižiŋ phičá kte šni kiŋ hé úŋ héčhuŋpi. Hó čha optáye waŋ mánipi kiŋ óhaŋ wičhégna máni kta waŋ héčha.

Ečhá waŋží húŋkešni čha, šuŋgmánitu kiŋ óhiŋni iyápȟe úŋpi šni yélakȟa? Na ečhá tȟatȟáŋka waáwaŋglakapi kiŋ hená šuŋgmánitu tȟáŋka eyá naháŋȟči ní úŋpi kiŋ éwičhaktúŋžape lakȟa? Ptemákhičima hé kiŋ wanáš naktáŋyaŋ uyé. Na ȟ’aŋhíye ȟčiŋ čhaŋȟáȟake kiŋ tȟáŋka na nawáŋkatuya pažóya ičháȟ áye.

Tȟažíla waŋ húŋku iyágluȟe k’uŋ waná héčha šni. Ptemákhičima waŋ pasí wičhégna uŋkhíyapi k’uŋ waná héčha šni. Waná hé kiŋ okátaŋpi s’e pȟestóstola. Wazíčhaŋ lečhála waŋ š’agyá ičháǧe kiŋ hé iyéčhel ožúla tȟaŋčháŋ kiŋ imáhel wówaš’ake ičháǧe. Na hé imáhel wé kȟalyá oíŋyaŋke kiŋ úŋ wówaȟ’aŋíč’ila waŋ tȟelyá yuhá ičháǧe.

VIII

Makȟóuŋčhaǧe ú kiŋ hená tȟóka ošpáye waŋ zuyá ahí hé iyéčheča. Na makȟá kiŋ lé akáŋl okíčhizeyapi, na maȟpíyatȟola kiŋ hé íyapat’oya okíčhizeyapi. Tȟaté na maǧážu kiŋ, na makȟáwoblu-ošíčeča, na iwóslohaŋhaŋ kiŋ hená kȟó yuhápi, na hená wípȟeyapi iyéčheča.

Makȟóuŋčhaǧe kiŋ hená kičhíza-wičhášapi čha tóna tȟókaktepi hená glawá-haŋpi. Ówečhiŋhaŋ kičhíktepi na ečhél šna makȟóuŋčhaǧe kiŋ iyópta iyáye. Makȟóuŋčhaǧe kiŋ lená kičhíza-wakȟáŋtȟaŋka héčhapi, čha makȟówaŋčaya yuhápi kta úŋ wóuŋšila wanílya okíčhize ečhúŋ-haŋpi kiŋ lé tuwá čhet’úŋgla okíhi he? Waníyetu kiŋ hé šuŋgmánitu tȟáŋka héčha čha hé tȟaté osní s’a kiŋ él watȟógye kta úŋ hó-he.

Wá lečhála kiŋ gmigméla na tasáke, na tȟaté kiŋ úŋ enánakiya iyúmnimniyaŋ-he. Iyópteya waǧúǧeča iyágleya ȟolyá hiŋȟpáye. Haŋhépi oíyokpaza úŋ awákheyatȟuŋ kiŋ etáŋhaŋ wímimela hináphiŋ na makȟóčhe waŋ skayá-he kiŋ aúŋyiŋ na haŋwíyaŋpa úŋ kiŋ aíyopteya kakpáŋkpaŋpi s’e hé.

Wá iwóblu kiŋ óhaŋ, pté kiŋ pȟá ȟ’eȟ’éya aȟéyuŋkapi úŋ ȟolyéla waǧúǧeča čha máni hiyáye kiŋ hé iyéčheča. Lé pté-makȟóčhe ektá waníyetu eháŋtu weló. Obláye makȟóčhe ektá wamákȟaškaŋ tȟáŋka kiŋ lená iwóslohaŋhaŋ owákhitȟaŋíŋšni ohítika waŋ iyáwičhapȟa. Čhaŋkhé ptemákhičima hé okátaŋpi s’e hé kiŋ wá woblú wotȟá áye kiŋ óhaŋ tȟatóhetakiya étuŋwaŋ kičhíza-wičháša čha tȟaópi s’e wičhúŋt’e waŋglág nážiŋ-haŋ tkȟá t’íŋ kte kiŋ čhíŋ šni hé iyéčheča. Watóhaŋl ločhíŋ čháŋna, wahúkheza úŋ pté čhapȟápi hé iyéčheča. Čhaŋ čhaŋkpéškamakȟágle inážiŋ na ikhúhiŋ uŋšpá uyé kiŋ úŋ pȟeží awášme kiŋ kahíŋl iyéye.

Na pȟeží wá óhaha kiŋ héčhena íot’iŋst’iŋs yúta-hiŋ na héčhel wayášla-he kiŋ héna asníkiya khiyúŋka-he. Pȟeží awášma wóyašla kiŋ hé táku waŋží tȟatȟáŋka kiŋ iwáštepi čha yukȟé. Hená úŋ héčhena čhépapi kta čha ówičhakiyiŋ nakúŋ iwálitakápi na tȟówaš’akepi kta čha ówičhakiye. Šuŋgmánitu tȟáŋka tȟaŋíŋšniyaŋ tókȟaȟ’aŋ iyéčhel, hé ogná waníyetu kiŋ waná iyópte. Iwóblu kiŋ ihákab, wí kiŋ otȟáb ú, na tȟaté šíče kiŋ iwáštela yuášni áye. Waskáŋ áye kiŋ ečhél okískaŋ ečhékčhe, pȟeží átȟaŋiŋiŋ hiyéye. Ohítiya, tȟawát’elyeka pȟeží kiŋ nawóslal iyáye. Wí aglíheyiŋ kta úŋ naówotȟaŋ hiyúič’iye.

Tȟatȟáŋka úŋpi kiŋ wičhégna, šúŋkawakȟaŋ-akáŋyaŋkapi waŋ wayášla-he. Yušká úŋ čhaŋkhé iyókiphi na škálškatiŋ na nagwág iyéya-he. Na akhéš waslólye wačhíŋ pté kiŋ okȟólawičháye. Tȟatȟáŋka kiŋ wayášlapi. Wačhíŋgnuniyaŋ na aíč’iktašniyaŋ, na wáȟwayela na ȟ’aŋhíya pahá iyáza wayášla úŋpi.

Akáŋyaŋkapi kiŋ sáŋm kȟayéla ú-he. Tȟatȟáŋka úŋpi kiŋ ikȟáŋyela hí na hotȟúŋtȟuŋ-he. Na škáta-hiŋ na tȟažíŋčala kiŋ waŋží éyažipe. Čhaŋkhé wáŋčag ptewíŋyela kiŋ natáŋ hiyú. Pȟá khúl ičú, siŋté naátiŋyeye, wakíŋyaŋ tuŋwáŋpi iyéčhel oȟ’áŋkȟoya, wakíŋyaŋ iyéčhel ohítiya akáŋyaŋkapi uŋ tȟakpé. Na pawáŋkal yeyíŋ na makhíyapȟa. Optáye kiŋ našlóg ahíyu, na iyákaŋl ahúyu. Naȟtákapi na alílipi na našúšužapi. Na ečhél makȟóčhe kiŋ akáŋyaŋkapi kiŋ wé úŋ naspáyeyapi na otȟáŋkiŋkiŋyaŋ natȟátȟa églepi. Akáŋyaŋkapi waŋ lečháš škáta-he k’uŋ tȟaŋčháŋ onáweȟweǧapi na makȟóčhe kiŋ óhaŋ namáhel iyéyapi.

Tȟatȟáŋka kiŋ líla ȟ’aŋhípi na aíč’iktašniyaŋ úŋpi, k’éyaš wóčhaŋzeke aháŋziwičhaye eháŋtaŋš, tȟóka waŋží okíčhize él wówaȟtelašni úŋ líla tȟóka aȟníyaŋyaŋ na wóuŋšila nílya oȟ’áŋkȟoya wičhášakte kiŋ hé iyéčhečapi. Akáŋyaŋkapi kiŋ hé thíȟiŋyetku kiŋ wičháša héčha škȟá wamákȟaškaŋ tȟa wóčhaŋzeke na watȟóglapi, tȟówaȟtelašni kiŋ hená tókheškhe slolyá okíhi he?

Wétu kiŋ hé šuŋgmánitu heyókȟa kiŋ hé iyéčheča, ičhíŋ aŋpétu kiŋ hená wówičhašašni úŋ yuhá škáte. Ičáluze kiŋ kȟalkȟál hiyú, héčhel čhiŋkhíya čhaŋkhé wanáȟča kiŋ kabláǧe. Na tȟéhaŋšni wétu iwóblu kiŋ naȟčá k’uŋ hená čhuwítat’ewičháye. Na wétu maǧážu kiŋ wakpála oyás’iŋ okámnitaŋyiŋ na ptemákȟokawaze kiŋ iyúha mní ožúye. Na wétu makȟá-woblú kiŋ makȟóčhe kiŋ átaya amáȟpiya s’e híŋ na makȟáblu sápa akáȟpe. Pté tȟačháŋku kiŋ škoškóbya hiyéye, aíyakaptéya ektá kȟó, na pȟeží tȟoyá hinápȟe égnagna tokhéčela átȟaŋiŋ.

Lé tȟatȟáŋka makȟóčhe ektá wétu eháŋtu weló. Hé atíŋtiŋyaŋ hé k’uŋ hé waníyetu híŋ kiŋ okáske tȟaŋktȟáŋka žuŋwáhíŋ na hiŋȟpáye. Ptehíŋpaȟpa ȟ’eȟ’é kiŋ kpaȟpá čhaŋkhé kitȟókča: ȟliȟlíla s’e ȟóta na t’óže s’e šlašlá, manítu onáǧu ogléškaška s’e enána ǧuǧú uŋ héčheča. Wablúška kiŋyáŋpi líla pažíb khuwápi, wahíŋkpe óta okáǧayapi iyéčhelya. Wablúška kiŋyáŋpi kiŋ líla kakíšyapi na haŋkéya yagnáškiŋyaŋpi. Ičhíŋ wablúška čikčík’ala waŋyáŋg phičápi šni kiŋ hená tuwá wičhákhiza okíhi he? Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ makȟá púze kiŋ yuwás nážiŋ-he.

Pahá hepíya makȟáblu kiŋ él, nískotȟaŋka átaya ičáptaŋ kič’úŋ-he, ičhíŋ wablúška kiŋ líla kakíšyapi hé úŋ. Čhuwí kiŋ anúŋg líla yašpúya čhaŋkhé wakpála iyókaȟmi ektá wáǧačhaŋ tȟáŋka hiyéye kiŋ él ikpák’eǧa-he. Čhaŋkhé čhaŋhá kiŋ pabláyiŋ na pawíyakpa; líla šlušlúya taŋyáŋ pawíyakpa. Héčhuŋ na heháŋl makȟá oškókpa waóskaŋ na ȟliȟlíla ičáhiya kiŋ yumáhetuya oíčaptaŋptaŋ-kič’úŋ waŋ káǧe. Héčhel úŋ čhuwí yazáŋ kiŋ yuȟéyab ičú kta hé úŋ.

Wétu kiŋ hé šuŋgmánitu heyókȟa kiŋ hé iyéčheča. Tȟaté kiŋ yuhá škátiŋ na aŋpétu kiŋ yutȟókeča s’a. Waptáye wapȟépȟeka kagmíyaŋyaŋ kiŋ hé iyéčheča. Wétu kiŋ lé líla wakákišye. Čhokhú kiŋ yašpúyewičhayiŋ na wablúška kiŋyáŋpi hí pȟepȟépi wičhápažipiŋ na tȟaté osní kiŋ wičháyažibžipiŋ na makȟáblu woblú kiŋ yahólwičhaye.

Blokétu kiŋ hé ziŋtkála lúta waŋ hé iyéčheča. Hé makȟátakiya okíŋyiŋ na tȟa wíyaka kiŋ oíleleya ú kiŋ hé iyéčheča. Wazíčhaŋ eyá okhíksahe mahél hé kiŋ hená líla tȟotȟó na pahá alíliya kiŋ íŋš aóptetu. Pȟeží háŋskaska uyé kiŋ hená mnitáŋ tȟačháŋku oíčaǧo káǧe. Tȟéhaŋl, maȟpíya kiŋ ektá, wakíŋyaŋ tuwáŋpi iyóyaŋb hiŋglá-he. Wí kȟáte kiŋ úŋ, p’ó na mašténaptapta čha iyóko ečhékčhe ziyá hé kiŋ él átȟaŋiŋ.

Lé tȟatȟáŋka makȟóčhe ektá blokétu eháŋtu weló. Wakíčhepa kiŋ owáŋžila úŋpi šni. Ósmaka opȟáya makȟá nawáza-haŋpi. Pȟeží wóȟešma kiŋ alílipi na našúšužapi. Makȟóčhe kiŋ nabúbupi na natȟátȟa églepi, čhaŋkhé wakíŋyaŋ hotȟúŋpi kiŋ wičhísaŋm hótȟaŋiŋpi. Waná wamákȟaškaŋ khiyúȟapi kta makȟóuŋčhaǧe kiŋ kȟaŋyéla ú. Waná kičhíza-haŋpi kta makȟóuŋčhaǧe kiŋ kȟó ičáglala yé. Wakíčhepa kiŋ owáŋžila úŋpi šni. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ waná iyóžula ičháǧe. Wičháša háŋske ȟča waŋ iyéhaŋyaŋ waŋkátuya ičháǧe. Na wičháša háŋske ȟča wikčémna tképi kiŋ wičhísaŋm tké. Tȟaté iyéčhel šna líglila íŋyaŋkiŋ na niyášnit’a nuŋsékse niyá-he. Waná optáye atéyapi kta úŋ čhokáta ú kte. Na wičhégna tȟóhe kiŋ ikíkču kta waná iyékičihaŋtu.

Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ waná iyóžula ičháǧe. Čhečá kiŋháŋ ǧiǧí, Lakȟóta waŋ tȟa-čháŋnuŋpe kiŋ mahél čhaŋlí kiŋ ǧiǧíya úŋ kiŋ hé iyéčheča. Čhaŋȟáȟake kiŋ žiží, pahá hepíya ečhékčhe pȟeží šéča kiŋ hé iyéčheča. Waná optáye itȟáŋčhaŋ kta úŋ čhokáta ú kte, na wičhégna tȟóhe kiŋ ikíkču kta waná iyékičihaŋtu. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ waná iyóžula ičháǧe. Apȟéyohaŋ kiŋ ǧiǧí-sápe, wazíčhaŋ oȟláthe makȟóšla kiŋ ǧiyéla hé kiŋ hé iyéčheča. Sihá na phuthíŋhiŋ na siŋté waŋ kazázapi s’e hé kiŋ hená iyúha haŋóiyokpáze kiŋ hé iyéčhel sabsápe. Oníyaŋ tȟáwa kiŋ hé wazíyataŋhaŋ tȟaté uyé kiŋ hé iyéčheča. Na tȟawé kiŋ hé mašténaptapta kiŋ hé iyéčheča.

Tȟa wówaȟ’aŋič’ila kiŋ hé pȟá ȟ’eȟ’é kiŋ imáhel úŋ, na tȟówaš’ake kiŋ hé yuktáŋktaŋpi s’e é na abló napšúŋkȟayeye kiŋ imáhel kȟó átȟaŋiŋ. Wičhákhize ohíye kiŋ hená etáŋhaŋ osnáze óta čha hená kȟó tȟa wówaȟ’aŋič’ila kiŋ otȟáŋiŋ. Optáye waŋ awáŋwičhayáŋke kiŋ hé imáhel wičhégna tȟa wóečhuŋ kiŋ hé etáŋhaŋ héčhetu. Lená táku kiŋ él, tȟa wówaȟ’aŋič’ila kiŋ iyúha otȟáŋiŋ. Wówaš’ake yuhá. Wóohitike yuhá. Wówaȟ’aŋič’ila yuhá.

Hé sáŋpȟa táku čhíŋ kta he? Íŋš tókȟa henákča ikíphi šni ka?

XII

Ptaŋyétu kiŋ hé maǧá watȟógla kiŋyáŋpi hé iyéčheča, wísmahiŋ íŋkpa kiŋ hé iyéčhel maȟpíyatȟola kiŋ ópta kiŋyáŋpi. Pȟeží eyá ziyéla maštéšpaŋ kiŋ blokétu iyókȟate kiŋ úŋ ohítiyela nakížiŋpi-lake. Obláye tȟáŋka kiŋ ópta, tȟaté kiŋ waptáye pȟepȟé kiŋ kaȟwóke. Hukhúta, čhaŋmáhel nakúŋ tȟaté kiŋ čhaŋwápe šéča hiŋȟpáye kiŋ kaȟwóka-he. Ziŋtkála kiŋ itókaǧatakiya kiŋyáŋpi. Na wakpála opȟáya mnikáluze kiŋ akáŋl čháǧa zizípela otásake. Lé tȟatȟáŋka makȟóčhe ektá ptaŋyétu eháŋtu weló.

Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ pahá akáŋ láȟčiŋ nážiŋ-he. Wóohitike ožúla nážiŋ-he. Pȟóǧe sabsápiŋ na otȟáŋkiŋkiŋyaŋ kiŋ úŋ, tȟaté uyé étkiya pȟóǧe nakážagžalkiya nážiŋ-he. Na ištá kiŋ kȟaŋyéla wablésye kiŋ úŋ, wablésyešniyaŋ tákuni-šni kiŋ étkiya wákhil nážiŋ-he. Lé Wakȟáŋtȟaŋka kiŋ čhiŋčá kiŋ héčhá. Tȟaté kiŋ oníyaŋ mahél úŋ, čhusníyiŋ na wówaš’ake kíčaǧe-he. Tȟawé kiŋ imáhel, wí kiŋ oúŋye, iyókȟalkhiya-he. Wičhákhiziŋ kta úŋ yuwíŋyeya iyókȟal kíčaǧa-he. Lé Wakȟáŋtȟaŋka kiŋ čhiŋčá kiŋ héčhá. Pté tȟačháŋku kiŋ otȟápȟeya, na makhíyutȟapi óta ópta, waníyetu óta héčhel úŋ.

Lé Wakȟáŋtȟaŋka kiŋ čhiŋčá kiŋ héčhá. Atkúku tȟa-óuŋčhaǧe kiŋ hená čhaŋté mahél mahétuya úŋ. Hená yutȟókeča kta okíhi šni, ičhíŋ líla iyóžula kaúŋspepi kiŋ hé úŋ. Optáye kiŋ tukté ogná oyé yápi kiŋ wičhíhakab yíŋ kta waŋ héčha. Nakúŋ wakpá tȟáŋka kiŋ mnihíyayiŋ na mní wókȟokipȟe kiŋ ogná yápi k’éyaš, wičhíhakab yíŋ kte héčha. Atkúkupi kiŋ ní úŋpi k’uŋ héhaŋ, héčhuŋpi kiŋ líla óta; wakpála tȟáŋka waŋ mnišméya hiyáye k’éyaš, tȟaŋčháŋ eyá mní íphit’api čha úŋ mní kiŋ natȟákapi.

Optáye kiŋ oyé yápi kiŋ otȟáwičhaphíŋ kte, čhasmú hihíla waŋ ogná éyayiŋ na waŋžígžila, tȟokáhepi kiŋ mahél iyáyapi na íyokhihepi kiŋ hená nihíŋčiya škáŋpi na ób ópȟapi k’uŋ kaȟlípi čha awíčhalili glinápȟapi. Léčhekčhe čha kȟó ogná áyapi yukȟé.

Lé Wakȟáŋtȟaŋka kiŋ čhiŋčá kiŋ héčhá. Čhaŋté mahél mahétuya okíčhize wókiksuye kiŋ hená yuŋké. Šuŋgmánitu tȟáŋka anáwičhasláta-he wókiksuye kiŋ, na ȟeská igmútȟaŋka pustagstag ú s’a k’uŋ hé, na wičháša óta kičhípatitaŋpi, imáǧaǧaič’iyápi úŋ wičhákhuwapi, na oúwičhatȟápi na wowíčhauŋkapi k’uŋ hená kȟó kiksúyapi.

Tȟačháŋku kiŋ iyúha čhaŋté kiŋ imáhel, na makȟóčhe kiŋ akáŋl namáhetuyapi. Hená yutȟókeča kta okíhi šni. Wíhiyaye kiŋ lé kiyútȟokeča kta okíhi šni. Wičháša úŋpi kiŋ kiyútȟokečapi kta okíhipi šni. Ktépi kiŋ hé okíhipi. Tkȟá tóhaŋni apáksuŋlyapi okíhipi šni. Wíhiyaye kiŋ tȟaté kiŋ hé iyéčheča. Hó yukȟéya uŋkíyopteya iyáyiŋ na tóhaŋni ablákela šni.

XIII

Waná tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ hé waníyetu wikčémna. Ómakȟa kiŋ íŋš-eyá wikčémna akhígle iyópta hiyú, húŋku kiŋ kičhí íčhisakhib ósmaka hepíya alíli ománipi k’uŋ heháŋtaŋhaŋ. Wikčémna akhígle, ptaŋyétu tȟatéte kiŋ, blokétu tȟa wókȟate kiŋ, waníyetu tȟa-íwoslohaŋhaŋ kiŋ, na wétu tȟa-mákȟawoblu kiŋ, hená aítoheye. Waná waníyetu wikčémna hihúŋni yeló! Čhaŋté kiŋ etáŋhaŋ, wóit’uŋgye kiŋ hená anáǧoptaŋ-he. Na optáye kiŋ etáŋhaŋ, táku uŋspépi kiŋ hená kȟó anáǧoptaŋ úŋ. Yuŋkȟáŋ íŋš-eyá waná iyékičihaŋtu čhaŋkhé pahá akáŋ išnála wawáŋyaŋg nážiŋ-he. Na uŋmá optáye kiŋ kȟoháŋ wakpála mnikáluze kiŋ ektá mnisní yatké aí-he.

Íŋš-eyá waná iyékičihaŋtu čhaŋkhé waáwaŋyaŋkiŋ na optáye úŋpi kiŋ hoáglagla ptewíŋyela na čhiŋčá ób kawítaya, kačhókatakiya wičhákhuwa. Héčhel ok’ó waŋží hiyáglepi k’éyaš, oónakižiŋ wašté kta čha hé úŋ héčhuŋ. Obláye kiŋ ópta, šuŋgmánitu kiŋ khuwá iyáyewičhaya-he. Pahá kiŋ hená aúŋyaŋ, šuŋk’ákaŋyaŋka išnála waŋ khuwá iyáyeye. Na tȟókawičhaye kiŋ waŋží waŋyáŋka čháŋna, anátaŋ iyáya-he. Tȟatȟáŋka makhíčimala kiŋ heháŋtaŋ, kičhízapi úŋ úŋčihiič’iyé. Hó waná optáye atkúkupi kiŋ khíziŋ kta čhokátakiya čhaégle.

Tȟatȟáŋka makhíčimala kiŋ iyúha iglúčhaŋgléškapi na hé íčhikȟoyag kičhíyahaŋpi na čhokátakiya étuŋwaŋ énažiŋ. Iglúčhaŋgléškapi kiŋ étkiya wawáŋyaŋkapi kta úŋ héčhuŋpi. Čhaŋkhé ptewíŋyela kiŋ wayášla ayúštaŋpi na enánakiya ptáptayela énažiŋ. Wóyatȟe glatȟápi na wawáŋyaŋg khinážiŋpi. Tȟatȟáŋka kiŋ kičhízapi. Čhaŋzékapi čhaŋkhé makȟóčhe kiŋ huŋhúŋza-he-la! Makȟóčhe kiŋ načháŋčhaŋpi, šaké úŋ makȟá ináȟtakapi hé úŋ. Tȟatȟáŋka núm kičhízapi kiŋ makȟóčhe kiŋ nažúŋžuŋ nablúpi čhaŋkhé makȟá-woblú kiŋ waŋkál yé.

Na makȟá nakpáŋpi kiŋ nawáŋkal yá čha maȟpíyatȟola kiŋ iyágleya hé kiŋ iyéčheča. Yuŋkȟáŋ waná tȟatȟáŋka wičháȟčala kiŋ ktépila. Čhaŋkhé kičhízapi-čhaŋgléška kiŋ etáŋhaŋ uŋzíhekta kú na glinápȟe. Optáye úŋpi kiŋ wičhíaglagla wíšteča oúŋyaŋ-he. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ kičhízapi kiŋ etáŋ kibléčahaŋpi. Tkȟá makȟá nabú-haŋpi na phúǧa-haŋpi na kičhíza-haŋpi. Pȟeží-makȟóčhe ǧiyéla hé kiŋ iwáŋkab, makȟáblu tȟoyéla okátkabya háŋ-he. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ waná tȟatȟáŋka atéyapi kiŋ héčha. Optáye waŋ wakíŋyaŋ iyéčhel úŋpi kiŋ etáŋhaŋ hé waná pȟayá-itȟáŋčhaŋ kiŋ héčha.

Ečá lé léčheča kta čha húŋku kiŋ awáŋglakiŋ na waúŋspekičhíyela k’uŋ? Ečá lé léčheča kta čha makȟóuŋčhaǧe iyóhila kapsíŋpiŋta-haŋpi na kawáš’aka-haŋpi k’uŋ? Waná pȟayá-itȟáŋčhaŋ kiŋ héčha. Optáye atéyapi héčha. Waȟ’áŋič’ila ȟčiŋ ptewíŋyela na čhiŋčála ób, na ptemákhičima hé pȟestóstolapi kiŋ hená óhaŋ ománi-he. Na tȟatȟáŋka wičháȟčala eyá optáye úŋpi kiŋ hená hoáglagla waȟtéwičhala šni na akhéš wičhákiwašte úŋ iwíčhakhuwa-he. Obléčahaŋpi kte šni úŋ awáŋwičhayákiŋ na húŋkapišni hená nawíčhakičižiŋ.

Ptewíŋyela na makhíčima kiŋ ipáyeȟ iyáyapi kte kiŋ hená iyówiŋwičhákhiye šni. Tȟatȟáŋka tȟoktȟókeča él hiúŋpi kte kiŋ hená iyówiŋwičhákhiye šni. Optáye tȟáwa kiŋ kȟaŋyéla kawíta wičhákičhuwa, iŋčhíŋ pȟayákel-itȟáŋčhaŋ kiŋ hé úŋ, na atéyapi héčha kiŋ hé úŋ héčhuŋ. Tókhel oóškiŋčiye kte kiŋ hená ečhúŋwičhakhiye. Na ok’ó kiŋ ičhúŋhaŋ, optáye kiŋ oónakižiŋ kte kȟó ečhúŋwičhakhiye. Na tȟatȟáŋka wičháȟčala kiŋ hená leháŋyaŋg uŋwíčhakhiye, optáye kiŋ wičhíȟeyab. Na tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ hená íŋš optáye úŋpi kiŋ ohómni wawáŋyaŋg-wičhákhiye.

Aŋpétu watóhaŋl šna, leháŋyaŋg úŋpi ektá na wawáŋyaŋg úŋpi hená kȟó iyáza waŋwíčhayaŋg í, tókhel ečhúŋwičhakhiya čhíŋ kiŋ ogná waéčhuŋ-haŋpi héči hená taŋyáŋ slolyíŋ kta čhíŋ, hé úŋ héčhuŋ. Wakpála omníyatke ektá iyé tȟokéya mni-yátkaŋ ečhéča. Pȟeží-oyášla waštéȟče kiŋ él wayášla-he. Na ptemákȟokawáze kiŋ él, iyé tȟokéye láȟčiŋ tȟéhaŋhaŋ ičáptaŋptaŋ kič’úŋ-he, ičhíŋ itȟáŋčhaŋ kiŋ hé úŋ héčhuŋ!

Itȟáŋčhaŋ kiŋ hé héčha. Tukté waŋží okákišyiŋ na tȟa-wásukhiye khičákse eháŋtaŋš, khíziŋ na oíhaŋke ektá iyágleya gluštáŋ ečhéča. Itȟáŋčhaŋ kiŋ hé héčha. Ítaŋyaŋ omániyaŋ úŋ, iyé tȟatȟáŋka atéyapi kiŋ hé, na optáye waŋ wakíŋyaŋ iyéčhel úŋpi kiŋ él itȟáŋčhaŋ kiŋ hé, hená tuwé oyás’iŋ slolyápi kta čhíŋ úŋ héčhuŋ.

XIV

Waníyetu kiŋ iyóhila iyópta ú. Waníyetu wá šni úŋ waŋ hí. Íyokhiheya wétu maǧážu šni úŋ waŋ hí. Tȟaté kȟáte kiŋ makȟówaŋčaya hiyú. Čhaŋkhé ablóketu kiŋ watúkȟapi s’e hí, púze, mašté wókakiže úŋ, wačhíŋyeyapi šni kiŋ héčha. Pȟeží phíŋkpa kiŋ hučháŋ kiŋ étkiya nakšéča iyáyapi na šéčapi, čhoǧíŋ kiŋ tȟoyá hé k’uŋ ǧiyéla špáŋpi. Ptemákȟokawáze kiŋ él mní waníče. Wakpála kiŋ opȟáya mní waníče. Maȟpíya ektá mní waníče. Na makȟóčhe waíčhaǧe šni kiŋ ektá, óhiŋniyaŋ patȟáke-šni tȟaté kiŋ hená kȟó él mní waníče.

Tȟatȟáŋka kiŋ makȟóčhe akáŋ oyúmnipi. Oškí iyáza tȟačháŋkupi ȟmiȟmí kiŋ ogná ománipi. Ištá ská kiŋ weyótȟeya, pȟóǧe otȟáŋkiŋkiŋyaŋ kiŋ ohómni wé óhahaya, pȟeží tȟó waŋží ȟčiŋ tuktél hé séče, naíŋš mnikáluza waŋží ȟčiŋ tuktél mnitáŋ séče, hená úŋ wókile ománipi.

Maǧážu waníče. Maǧážu waníče.

Waníyetu kiŋ tȟaté ȟupáhu kiŋ úŋ kiŋyáŋ iyópte kiŋ hé iyéčheča. Waníyetu kiŋ hená iyópta ú. Maǧážu-šni kiŋ íyokhiheya maníta oná tȟáŋka hé. Čhaŋkhé wamákȟaškaŋ kiŋ iyúha pȟéta ilé yé kiŋ kaítȟokab napȟápi. Kȟolákičhiyápi na tȟókakičhiyápi k’éyaš íčhisakhib, wačhíŋgnuniyaŋ, na ič’íksuyapi šni nípi kta úŋ hé ogná ečéla, ináȟni íčhinapȟapi.

Yuŋkȟáŋ uŋgnáhela maǧážu ahí. Yuŋkȟáŋ Wakȟáŋtȟaŋka tȟa-íštamniyaŋyaŋpi kiŋ úŋ makȟóčhe waŋ tȟaópi s’eléčheča kiŋ úŋ wóyazaŋ kiŋ asníye kiŋ hé iyéčheča. Maǧážu na ohákab ičámna ahí. Na wá kiŋ wotȟá waŋkátuya ahígle. Makȟóčhe kiŋ lé osnáze kiŋ hená oíhaŋkešni hená nakíčiȟme kiŋ hé iyéčheča. Wašmé kiŋ lé otȟáŋkaya na líla tké čhaŋkhé wakpála opȟáya čháŋ hiyéye kiŋ akáweȟweȟ hiyéye.

Ósmaka kiŋ ožúla owášme, mathéte kiŋ iyéhaŋyaŋ. Tȟaté kiŋ hé wísaŋye čha úŋ égnake s’eléčheča. Wétu kiŋ hí. Mnihíyayiŋ na tȟatíyumni kȟó gluhá hí. Na makȟóčhe kiŋ khíza tkȟá ohíyapi kte kiŋ hená éš’eš tȟatȟáŋka kiŋ wičháyuwaš’áke. Pté kiŋ makȟóčhe akáŋ oyúmniyaŋ úŋpi. Makhíčima kiŋ ičháȟ áyapi na óhaŋhaŋ okíčhisyakel úŋ-haŋpi. Na optáye kiŋ kičhíyuotapi. Waníyetu kiŋ hená iyópta ú. Ptaŋyétu kiŋ yámni, waníyetu kiŋ yámni, wétu kiŋ yámni, na blokétu kiŋ yámni iyópta ú.

Makhíčíma kiŋ ičháȟ áyapi na óhaŋhaŋ ókíčhisyakel úŋ-haŋpi. Oúŋyaŋpi kiŋ óptapta optáye atéyapi kiŋ wóitaŋ úŋ omániyaŋ úŋ. Tȟáŋkaič’ila k’uŋ ȟ’aŋhíye ȟčiŋ oúŋ tȟáwa kiŋ tȟókča áye. Hé suksúta na yuktáŋpi s’e hé k’uŋ našókiŋ na ȟpuȟpú áye. Šlušlútiŋ na wiyákpa k’uŋ hená tókȟaȟ’aŋ. Waná paǧóǧo na weȟwéǧahe. Na hé phíŋkpa eyá sabsápe hená zaháŋhaŋ. Hó čhaŋkhé aŋpétu ú čha hé blokétu kiŋ waná t’íŋ kta héčha. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ kičhízapi na makȟóčhe kiŋ nahúŋhuŋzapi. Makȟá inátaŋpi kiŋ úŋ, makȟóčhe kiŋ naškáŋškaŋpi. Tȟatȟáŋka makhíčima waŋ waókakišyiŋ na itȟáŋčhaŋ kiŋ aítoheye.

Tȟatȟáŋka makhíčima waŋ wawókakišye. Itȟáŋčhaŋ kiŋ khíziŋ kta čha hé úŋ héčhuŋ-he. Ptewíŋyela kiŋ wayášla ayúštaŋpi na wawáŋyaŋg énažiŋ. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ iyúha kičhízapi kta yučháŋgleškaya énažiŋ. Čhaŋgléška waŋ otȟáŋkaya kiŋ ohómni okáwiŋȟ ománipi. Wawáŋyaŋg nážiŋ-haŋpi. Tȟatȟáŋka kiŋ nuphíŋ čhaŋgléška kiŋ ičhókata átakičhiyapi. Na natá sutá ȟ’eȟ’é kiŋ úŋ íčhiyapȟa hiŋglápi. Nat’íŋs’ič’iyápi na líla kičhípatitaŋpi. Natá tȟáŋka kiŋ íčhipuslipi na hé pȟestóstola kiŋ íčhikȟoyagkičhiyápi.

Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ iyúha paókhiyutȟéya ahíŋnažiŋ. Wawáŋyaŋg nážiŋpi. Ptewíŋyela kiŋ iyúha wayášla šni. Wawáŋyaŋg nážiŋ-háŋpi. Itȟáŋčhaŋ wičháȟčala kiŋ ȟ’aŋhíye ȟčiŋ húŋkešni áye. Tȟatȟáŋka makhíčima kiŋ tȟówaš’ake kiŋ úŋ ȟ’aŋhíye ȟčiŋ čhaŋkpé nuphíŋ pakšíš khúl iyáye. Yuŋkáhaŋ tkȟá k’éyaš wówaš’ake tȟéča úŋ akhé woslá inážiŋ na nat’íŋs’ič’iyiŋ na líla patítaŋ. Niyášnit’a nuŋs’élečheča, na čhaŋté kiŋ híŋsko átaya čhaŋčháŋ. Čhaŋkhé ȟ’aŋhíye ȟčiŋ čhaŋgléška kiŋ etáŋ uŋzíhekta kú. Makhíčima ókšaŋ nážiŋpi kiŋ kiyúkȟaŋpi na glinápȟeyapi.

Waŋkátakiya, makȟá kiŋ líla nap’ópi čhaŋkhé wí kiŋ eháš átȟaŋiŋšniyaŋ hé. Tȟéhaŋl wakíŋyaŋ tuŋwáŋ-haŋpi. Wakíŋyaŋ hotȟúŋpi kiŋ tȟatȟáŋka hotȟúŋtȟuŋpi kiŋ hé iyéčheča.

XVI

Tȟatȟáŋka atkúkupi waŋ héčhel ktépila kiŋ hé čhaŋkú núŋpa čha uŋmá ogná yíŋ kta waŋ héčha: Wawáŋyaŋka wičháȟčalapi eyá optáya leháŋyaŋg úŋpi kiŋ hél ópȟa kte, naíŋš išnála leháŋyaŋg iyáyiŋ kte, na išnála úŋ kte, na išnála wayášla ománi kte, toháŋyaŋ t’é šni kiŋ heháŋyaŋ, naíŋš šuŋgmánitu kiŋ ahí-iháŋgyapi kta héči heháŋyaŋ. Optáye atéyapi waŋ ktépila k’uŋ hé išnála úŋpi kta očháŋku kiŋ hé igláȟniǧe.

Tȟa-áŋpetu oíhaŋke kte kiŋ étkiya waná iyáye. Tȟatȟáŋka eyá wítaŋtaŋpi čha tókhel ečhúŋpi kiŋ iyéčhel ečhúŋ kta iyáye. Obláye wóȟešma kiŋ héčhiya pahá waŋ háŋ čha héčhi akáŋl išnála nážiŋ-he. Tȟatóhekiya étuŋwaŋ nážiŋ-he. Makȟóskaŋl wákhil nážiŋ-he. Wóitaŋ úŋ, wóohitike úŋ, išnála héčhel nážiŋ-he.

Tuwá hél úŋ čha leyá okíhi he, “Hé ogná t’ápi kta waŋ héčha šni,” eyá okíhi he?

Čísčiyela ȟabȟáb hiŋglé. Wičhúŋt’e kiŋ waná ȟupáhu sabsápa itȟáŋokšaŋ aókas’a-he. Wičháȟčala k’uŋ waná ohítiye ȟčiŋ t’íŋ na iyáye. Wičhóni uŋmá ektá iyáye. Tuwá hél úŋ čha leyá okíhi he, “Hé ogná t’ápi kta waŋ héčha šni,” eyá okíhi he? Optáye kiŋ héčhenaš éyaye, mní étkiya, pȟeží lečhála kiŋ ektá. Pté tȟačháŋku óta kiŋ oyás’iŋ ogná yápi. Tȟatȟáŋka tȟa-óuŋčhaǧe kiŋ ogná héčhena yápi. Ikčé wičháša tȟa-mákȟočhepi waŋ ópta yápi. Hé Lakȟóta tȟa-mákȟapi kiŋ hé é.

Naháŋȟči pté yukȟáŋpi!

Wóiwahoye Gluótkuŋzapi