Lenáke wičhóoyake. Wóimaǧaǧa úŋ oyákapi. Thítȟuŋwaŋ Lakȟóta kiŋ léčhel čhažéyatapi: “Ohúŋkakaŋ.”

Lená wówičakȟe šni. Tóhaŋni wówičakȟe šni. Na tóhaŋni wówičakȟe kte šni. Hó tkȟá hená otȟókahe wóohuŋkakaŋpi héčha hé úŋ.

Ohúŋkakaŋ tȟokáhe kiŋ hé Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ waŋ owákpamni él thí. Waŋláke séča ilúkčaŋ he? Séče!

Ohúŋkakaŋ inúŋpa kiŋ hé wičhítegleǧa hé é čha wagmúšpaŋšni ožúpi mahél úŋ. Waŋláke séča ilúkčaŋ he? Séče!

Ohúŋkakaŋ iyámni kiŋ hé itȟúŋkala ománi s’a blokétu ópta wawáŋyaŋg ománi, okhíiŋyaŋke ečhékčhe úŋ. Waŋláke séča ilúkčaŋ he? Waŋbláke s’eléčheča.

Ohúŋkakaŋ itópa kiŋ hé kȟokȟóyaȟ’aŋla wíŋyela Waȟpétȟuŋ etáŋhaŋ kiŋ hé, Hollywood ektá iyáya tkȟá.

Lé ohúŋkakaŋ tȟokáhe – Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ K’uŋ Hé

Tuwé oyás’iŋ pȟahíŋ kiŋ slolwíčhayapi; tókhel wótapi kiŋ hé: waȟpé yútapi na bló, čhaŋwóphiye na nazúŋspe-ihúpa, na čháŋ kiŋ ohómni yaȟ’úpi; čhaŋhá na čhaŋwápe, wóžupi kpaŋkpáŋla kȟó, na waskúyeča na čhúŋkaške čhaŋpáslatapi kȟó yútapi.

Tuwé oyás’iŋ pȟahíŋ kiŋ slolwíčhayapi; tuktél uŋthípi kiŋ él uŋkítȟaŋokšaŋ oúŋyaŋpi kiŋ hé úŋ.

Hó tkȟá Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ kiŋ lé tuwé oyás’iŋ ȟčiŋ slolyápi šni, ičhíŋ lé otȟókaheya tȟa-óhuŋkakaŋ kiŋ oyákapi héčha.

Lé Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ kiŋ húŋku kiŋ wašúŋ waŋ čhaŋšúška waŋ iyóȟlathe othí.

Waníyetu kiŋ ópta lél othí. Waníyetu wašmíŋ na óhiŋni osní kiŋ ópta tȟaté na ošíčeča kiŋ etáŋhaŋ oónakižiŋ yuhápi.

Čhiŋčála tópa; pȟahíŋ čhiŋčála kiŋ tópapi. Sí tȟaŋktȟáŋkapi na blaskáskapi na tȟaŋčháŋ kiŋ š’agyá čhépapila. Na ištá mimámapila, na siŋté kiŋ akhíšokapila, na tȟaŋčháŋ kiŋ š’agyá čhépapila.

Lená hokšíčala waštéštepila, na líla hokšíčala waštéšte héčhapila!

Hokšíčala kiŋ lé etáŋhaŋ yámni híŋ kiŋ pȟaŋšpȟáŋželapi, pȟahíŋ čhiŋčála kiŋ tókčapi iyéčhečapi. Hó tkȟá waŋží itópa kiŋ hé líla čík’ala kiŋ héhaŋni kayéš pȟahíŋ kiŋ líla pȟepȟé na háŋskaska na suksúta, naháŋ phíŋkpa sabsápe kiŋ hená pȟestóstola.

Naháŋ ótȟokahe kiŋ héhaŋna kayéš hokšíčala itópa kiŋ lé siŋté akhíšoka kiŋ hé úŋ waápȟa okíhi hé uŋspé, toháŋl tȟóka kiŋ kȟaŋyéla úpi čháŋna héčhuŋ kta úŋ.

Líla wayúphike. Tȟóka kiŋ wičhákhiza okíhi. Pȟahíŋ pȟestóstola kiŋ úŋ okátaŋwičháye.

Naháŋ ótȟokahe kiŋ héhaŋni kayéš tóhaŋni pȟahíŋ kiŋ yuásto glúze šni.

Óhiŋni, héčhetuwaŋžíča, pȟahíŋ kiŋ owótȟaŋla waŋkátakiya glúze. Wóoškiške akhíta úŋ. Héčheglala waktá úŋ.

Čhaŋkhé húŋku kiŋ owáŋyaŋke kiŋ hé na pȟahíŋ kiŋ hená líla ítaŋ. Hó tkȟá táku waŋží ítaŋ šni kiŋ hé tȟóuŋye kiŋ hé, na tȟóȟ’aŋ kiŋ hená nakúŋ.

Hokšíčala kiŋ lé waná ičháǧiŋ na tȟáŋka. Pȟahíŋ kiŋ líla háŋskaska ičháǧe. Ičháȟ áye kiŋ ečhél tȟóuŋye kiŋ sáŋpȟa šíl áye. Tȟóȟ’aŋ kiŋ nakúŋ líla šíče.

Wašúŋ waŋ othípi kiŋ él oúŋyiŋ kta iyókiphi šni.

Wóyute yútapi kiŋ hená nakúŋ čhíŋ šni.

Otákuyewičháye kiŋ hená kȟó iyówičhakiphí šni.

Čhaŋkhé óhaŋketa waná iyáye.

Na Owákpamni Othí ektá khiúŋ na hél othí kta waŋ ič’íčhaǧe, iȟ’é pahá waŋ iyóȟlatheya.

Tȟokáheya, čík’ayela kȟópȟegla.

Táku oyás’iŋ itȟáŋokšaŋ hé kiŋ hená tȟéča čhaŋkhé héčheča.

Hé ogná oúŋyaŋ-he šni, owákpamni oúŋyaŋpi kiŋ hé ogná. Héčhetu kiŋ hé tȟéhaŋ héčheča šni.

Líla ečhána ȟčiŋ thiyáta úŋ k’uŋ hé ogná iyáye, na očhíŋšilya ophíič’iye k’uŋ akhé ogná oúŋye.

Na haŋkéya imás’iyapȟa-ihúpa kiŋ enágna tȟebyé. Nakúŋ oákaŋke hú kȟó, na yuslúl-wógnakapi kȟó, na thiyópa-gmigmá-čháŋ kȟó owákpamni ókšaŋ hiyéye kiŋ iyúha tȟebyé.

Siŋté kiŋ úŋ waápȟa-hiŋ na táku waŋyáŋke kiŋ iyúha pȟahíŋ kiŋ úŋ okátaŋyaŋ-he.

Očhíŋšilya oúŋye kiŋ hetáŋhaŋ líla oíyokiphi yuhá. Yuŋkȟáŋ haŋkéya aíč’ibleze: Lakȟóta wíŋyaŋ eyá owákpamni él thípi kiŋ hená héčhel oúŋye kiŋ hé iyókphipi. Itȟáŋokšaŋ na ihákab ománipi na pȟahíŋ kiŋ pahípi. Táku waŋyáŋke kiŋ oyás’iŋ okátaŋye hená pahípi.

Hó čhaŋkhé Pȟahíŋ líla iyúš’iŋyaya. Tókȟa héči okáȟniǧe šni. Líla tȟéhaŋ akíbleze šni; Lakȟóta wíŋyaŋ kiŋ lená pȟahíŋ kiŋ pahí-haŋpi kiŋ hé okáȟniǧe šni.

Yuŋkȟáŋ haŋkéya slolyé: Henáke wóilagyapi; úŋ wípatȟapi. Íčat’a čhaŋzéka úŋ čhaŋkhé pȟahíŋ kiŋ nawóslalkiya úŋ čha pȟahíŋ kiŋ oyás’iŋ kiníl gnúni.

Yuŋkȟáŋ waná ogláȟniǧe: pȟahíŋ kiŋ hená etáŋhaŋ wípatȟapi wíyopȟeya-haŋpi. Tuktéktel mázaska kašpápi na tuktéktel mázaska šókela iyópȟeyapi. Čhaŋkhé líla čhaŋzéke. Čhaŋkhé húŋku thí ektá čhaŋšúška čháŋ waŋ oȟláthe thí k’uŋ hél khiglé ȟča ičúkiye.

Tȟokáheya lé líla ičákiža čhaŋkhé khitȟátȟala siŋté úŋ waápȟe. Pȟahíŋ kiŋ ól’ota úŋ waókataŋyaŋ-he. Hó tkȟáš Lakȟóta wíŋyaŋ kiŋ sáŋpȟa líla owé iȟáȟapi na iníhaŋšni pȟahíŋ kiŋ oȟ’áŋkȟoya óta pahípi.

Čhaŋkhé Pȟahíŋ lečhíŋ, “Lé héčhetu kte šni tkȟá! Pȟahíŋ líla waštéšte óta wičháwak’u-he. Etáŋhaŋ táku óta ič’íčhaǧapi na mas’óphiye él wíyopȟeyapi. Šókela na kašpápi iglámnapi.” Čhaŋkhé Pȟahíŋ akhéšna lečhíŋ na léčhel eyé; “Itȟó, siŋté úŋ waáwapȟe kiŋ lé ečhámuŋ kte šni na miyé hená waglúha kte.”

Hó, hetáŋhaŋ líla tȟéhaŋ ȟčiŋ Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ kiŋ siŋté kiŋ gluásto úŋ. Hetáŋ tákuni siŋté úŋ okátaŋye šni. Lakȟóta wíŋyaŋ kiŋ oyás’iŋ owákpamni él thípi uŋ hená léčhel ekíčhiyapi: “Očhíŋšiče k’uŋ tókhi iyáya he? Lé úŋ kiŋ lé ék’eyaš líla čhaŋlwáŋkȟa s’eléčheča ye.” Pȟahíŋ hé é škȟá siŋté gluásto úŋ čhaŋkhé slolyápi šni.

Čhaŋkhé Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ kiŋ siŋté kiŋ gluásto úŋ kiŋ héčhuŋ. Tkȟá héčhel iyókphi šni na hé úŋ etáŋhaŋ táku óta ečhúŋ okíhi šni. Thiyátana úŋ s’a ičhíŋ šúŋka kiŋ khuwá-haŋpi hé úŋ, na pȟahíŋ kiŋ iyé gluhá kiŋ hé úŋ héčheča. Okȟáŋyaŋ úŋ čhaŋkhé ótakiya wíyukčaŋ, táku waŋžígži él.

Aŋpétu waŋ él lečhíŋ, “Pȟahíŋ kiŋ lená mitȟáwa éyaš táku iwáštemaye šni. Iyéš hená wíyakawayiŋ kta tkȟá.”

Čhaŋkhé sáŋpȟa óta wíyukčaŋ.

Léčhel išnáwoglake: “Tókhel ečhámuŋ kte kiŋ waná slolwáye! Wípatȟapi kiŋ uŋspémič’íčhiyiŋ kte. Pȟahíŋ mitȟáwa kiŋ wéč’uŋ kte. Takú úŋ wakáǧiŋ kte, na miyé wíyopȟewakíyiŋ kte. Mázaska waŋží ečé wíyopȟewakíyiŋ kte! Kte séče,” eyé.

Wípatȟa uŋspéič’íčhiyiŋ kte kiŋ hé líla tȟéhaŋ wóečhuŋ. Čhaŋwóphiye yúta-he k’uŋ hé ayúštaŋ na héčha waŋ él eš oínaȟmeye. Hetáŋ Lakȟóta wíŋyaŋ wípatȟapi kiŋ awáŋwičhayaŋg yaŋká-he.

Iyé éna ȟčiŋ pȟahíŋ glužúŋ-hiŋ na sipȟá kiŋ wanúŋ ičháič’pȟa-he, pȟahíŋ pȟepȟé kiŋ glužúŋ kte ȟčiŋ úŋ.

Wítȟoye opȟétȟuŋ kta mázaska níče. Nakúŋ líla tȟéhaŋ wasé očháže úŋ na watȟókeča očháže kȟó úŋ walúlyiŋ kta uŋspé šni. Winúȟčala kiŋ tókhel ečhúŋpi kiŋ awáŋwičhayáŋke kiŋ úŋ haŋkéya uŋspé.

Wakšíča opȟétȟuŋ kta mázaska níče, čha wílulye očháže kiŋ úŋ-wíčahiyapi yuhá šni. Čhaŋkhé khéyaha na tȟahálo-yuškókpapi waŋ kič’úŋ, wičháȟčala tókhel ečhúŋpi – líla eháŋni wičhóȟ’aŋ – ogná ečhúŋ.

Očhéthi waŋží akáŋ mní piȟyíŋ na pȟahíŋ kiŋ lulyíŋ kta čha opȟétȟuŋ kta tkȟá mázaska níče. Čhaŋkhé tȟaníǧa-wóžuha waŋ ptewíŋyela káŋ waŋ owákpamni-ptekté kiŋ kté čha etáŋhaŋ čha úŋ.

Čhaŋókhižata núm paslátiŋ na čháŋ waŋ ópta éuŋpiŋ na hél tȟaníǧa-wóžuha kiŋ otkéye. Íŋyaŋ eyá kȟalyé; hená ognákiŋ na úŋ wílulye kiŋ piȟyíŋ na pȟahíŋ kȟó lulyíŋ kta čha úŋ.

Pȟahíŋ kiŋ húŋȟ tȟóša úŋ lulyíŋ na húŋȟ šašá na tónakel zizí káǧe. Na húŋȟ tókhel kȟoyág úŋ k’uŋ héčhena lulyé šni wóilagkiye.

Pȟahíŋ kiŋ wóilagkiye šni itȟókab húŋȟ iyógnake, ȟpáŋla kta čha hé úŋ. Sitȟókataŋhaŋ šaké úŋ na hiphúte úŋ yaslí, Lakȟóta wíŋyaŋ tókhel ečhúŋpi iyéčhel ečhúŋ.

Iyé waéčhuŋ kiŋ hé lílaȟčiŋ ítaŋ. Wípatȟe kiŋ hé é na mázaska etáŋhaŋ kamná okíhi kiŋ hé úŋ zaníyaŋ ní úŋ kta kéčhiŋ.

Tȟokéyela ȟčiŋ, iphíyaka waŋží káǧiŋ kta kéčhiŋ. Líla háŋskiŋ na líla ópta otȟáŋkaya, na oíhaŋke kiŋ ihúŋniyaŋ na glakíŋyaŋ ópta pȟahíŋ swúla ȟča úŋ yuštáŋ kta kéčhiŋ.

Hó tkȟá pȟahíŋ kiŋ líla óta glusóte!

Na líla tȟéhaŋ káǧa-hiŋ na él wówaši ečhúŋpi líla óta. Hé úŋ iphíyaka kiŋ sáŋm ptéčela áye, ptéčela na sáŋm líla ptéčela.

Na iphíyaka kiŋ sáŋm ópta čík’ala áye. Ópta čík’ala na sáŋm ópta líla čík’ala.

Čhaŋkhé haŋkéya hokšíčala tȟamáhečala tȟa-ȟáŋtkaŋoyúze héčha s’eléčheča!

Waná yuštáŋ eháŋl líla eháš čísčila. Líla šápiŋ na owótȟaŋla šni, na labyéla káǧe šni. Wógligle kiŋ líla šikšíčiŋ na pȟahíŋ lulyé kiŋ kȟó ečhéča šni. Héčheča ešá pȟahíŋ wípatȟe k’uŋ hé iníhaŋšni líla ítaŋ.

Išnáwoglakiŋ na leyá čha tóna kȟaŋyéla úŋpi héči hená naȟ’úŋpi okíhipi; “Lé wípatȟapi kéčhiŋpi kte šni načhéče, tkȟá héčha képhiŋ kte. Wípatȟapi wašté héčha ičhíŋ pȟahíŋ waŋ wašté čha káǧe.”

Hó héčheš wíyopȟekiye wačhíŋ. Tkȟá hé úŋ wóšiče iyágleič’iye. Hó tkȟáš léčheča: toháŋtaŋ kiŋ pȟahíŋ waŋží etáŋhaŋ wípatȟapi aópȟetȟuŋ phičá hé tuwáš slolye ka?

Lél wíyopȟekiyiŋ kte ȟčiŋ na kál wíyopȟekiyiŋ kte ȟčiŋ tkȟá tuwéni opȟétȟuŋ čhíŋ šni. Iháŋištíŋme šni. Ilóčhiŋ šni. Na pȟahíŋ eyá wakítaŋ ȟčiŋ gluásto k’uŋ waná nawáŋkal iyáyiŋ na sáŋm nawóslal áye.

Yuŋkȟáŋ aŋpétu waŋ él, waná iyáyiŋ na thiyópa oáli waŋ yatȟé. Líla ločhíŋ čhaŋkhé héčhuŋ. Iyáyiŋ kta itȟókab wípatȟapi k’uŋ nakíȟme. Iȟ’é pahá othí imáhel hél nakíȟme, toháŋyaŋ akhé glí kta čha heháŋyaŋ.

Hó héktakiya glí él, táku t’uŋkíye. Šúŋka wičhášašni waŋ naíŋš šuŋgmánitu očhíŋšiča naíŋš wičháša wakáǧikešni waŋží wípatȟapi k’uŋ hé makínuŋpi séče!

Áta tókȟaȟ’aŋ!

Tukténi iyékiya okíhi šni.

Okíle na akhé okíle-he. Tkȟá iyéya okíhi šni.

Čhaŋkhé líla čhaŋzékiŋ na úŋ híŋ napóȟ áyeye.

Hó akhé waŋyáŋkapi yuŋkȟáŋ owákpamni itȟókab očháŋku ogná naúŋgya-he, híŋ napȟóȟ’akiyiŋ na ištá nawíyakpayeya; wóšiče akhíta na wóšiče waktá úŋ. Hé úŋ takúŋlȟčiŋ naíŋš tuwéȟčiŋ ožúla pȟahíŋ okátaŋyiŋ kta wíŋyeya úŋ.

Hó čhaŋkhé óhaŋketa léčhel waglúštaŋ: Héčhetu ka khéš pȟahíŋ waŋ hé ogná ečéla ikíphi čha hé pȟahíŋ waŋ hé ogná wípatȟa škhé!

Hó yuŋkȟáŋ wičháȟčala kiŋ lé waná líla čhépa iyákȟapȟe. Wóyaptapi-oíȟpeye él othíkiye, Owákpamni Othí thípi kiŋ ikȟáŋyela. Hená išnála átaya tȟáwa igláwa.

Táku él úpi kiŋ iyúha wičhákišiče: šúŋka núni na igmú kiŋ, na khukhúše na ptegléška kȟó. Pȟahíŋ akála iyéwičhaya wówaši ečhúŋ, ičhíŋ hé pȟahíŋ tȟa wówaši kiŋ hé é. Hó hé pȟahíŋ kiŋ tȟa wípatȟapi wówaši ečhúŋpi kiŋ hé é.

Lakȟóta wíŋyaŋ oyás’iŋ owákpamni él thípi kiŋ hená iȟát’a-haŋpi. Leyá okíčhiyaka-háŋpi” “Očhíŋsiče uŋ hé akhé lél úŋ we. Hiyú pi! Ináȟni pi! Waná akhé pȟahíŋ óta wíuŋpatȟapi kta čha uŋyúhapi kte!”

Lé waná henála. Oíhaŋke. Ohúŋkakaŋ Wazí Aháŋhaŋ Pȟahíŋ kiŋ oíhaŋke.